વિજ્ઞાન-ગણિત મેળો શાળા દ્વારા આયોજિત એક ઇવેન્ટ છે જે વિદ્યાર્થીઓને પોતાને માટે વિજ્ઞાન અને એન્જિનિયરિંગની પ્રેક્ટિસનો અનુભવ કરવાની તક આપે છે. યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં, નેક્સ્ટ જનરેશન સાયન્સ સ્ટાન્ડર્ડ્સ વિજ્ઞાન શિક્ષણના ત્રણ સ્તંભોમાંથી એક વિજ્ઞાન અને એન્જિનિયરિંગની પ્રેક્ટિસનો અનુભવ કરે છે. વિદ્યાર્થીઓ અમુક પ્રકારનું સંશોધન કરે છે અને પછી તેમના પ્રયોગને પોસ્ટર સેશન અથવા અન્ય ડિસ્પ્લે ફોર્મેટમાં રજૂ કરે છે.
અમેરિકામાં 1930ના દાયકામાં ન્યુ યોર્ક સિટીમાં અમેરિકન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ધ સિટી ઓફ ન્યૂ યોર્ક નામની નાગરિક સંસ્થાના નેજા હેઠળ વિજ્ઞાન મેળાઓની શરૂઆત ન્યૂયોર્ક સિટીમાં મોરિસ મેઇસ્ટર દ્વારા કરવામાં આવી હતી, જેમણે પાછળથી બ્રોન્ક્સની સ્થાપના કરી હતી. હાઇસ્કૂલ ઓફ સાયન્સ. મિસ્ટર જ્હોન ડેવીના શૈક્ષણિક વિચારોમાં માનતા હતા કે જે પહેલાથી જ શું થઈ ગયું છે તે શીખવાને બદલે કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. આફ્ટર-સ્કૂલ સાયન્સ ક્લબ ફેડરેશનના ધ્યેયો બે ગણા હતા. “આગામી પેઢીના વૈજ્ઞાનિક નેતાઓના વિકાસમાં મદદ કરવા અને તે જ સમયે તેના સામાન્ય લોકોમાં વિજ્ઞાનની વધુ સારી સમજણને પ્રોત્સાહન આપવું”.
શરૂઆતમાં, વિજ્ઞાન મેળા મોટે ભાગે પ્રદર્શન અને નિદર્શન પ્રોજેક્ટ અથવા માત્ર પ્રોજેક્ટ્સનું પ્રદર્શન હતું. 1939ના ન્યૂયોર્ક વર્લ્ડ ફેર પછી આ બદલાઈ ગયું. વધુને વધુ, વિજ્ઞાન અને ઈજનેરી મેળાઓ વિદ્યાર્થીઓને વિજ્ઞાન અને ઈજનેરી કારકિર્દીના માર્ગો શોધવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવા અને મદદ કરવાના માર્ગ તરીકે ઘણા લોકો દ્વારા જોવામાં આવે છે. વિશ્વમાં પ્રથમ બે અણુશસ્ત્રોનો ઉપયોગ અને ટેલિવિઝનનો પ્રારંભ થયા પછી 1950ના દાયકામાં વિજ્ઞાનમાં રસ સાથે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં વિજ્ઞાન મેળાઓની લોકપ્રિયતા વધી . જેમ જેમ દાયકા આગળ વધતો ગયો તેમ, સમાચારોમાં વિજ્ઞાનની વાર્તાઓ, જેમ કે જોનાસ સાલ્કની પોલિયો માટેની રસી અને સ્પુટનિકની રજૂઆત , વિજ્ઞાન સાહિત્યને વાસ્તવિકતામાં લાવી અને દરેક સ્તરે વિદ્યાર્થીઓને મેળાઓ તરફ આકર્ષિત કરી.
વિજ્ઞાન અને ઇજનેરી મેળા દરેક સ્તરે-પ્રાથમિક, માધ્યમિક અને ઉચ્ચ શાળાના વિદ્યાર્થીઓને વિજ્ઞાન અને તકનીકી પ્રવૃત્તિઓમાં સ્પર્ધા કરવા આકર્ષે છે. વિજ્ઞાન મેળાઓ વિજ્ઞાનમાં તીવ્ર રુચિ ધરાવતા વિદ્યાર્થીઓને નજીકની કોલેજો અને યુનિવર્સિટીઓના માર્ગદર્શકો સાથે જોડાવા માટે પણ પરવાનગી આપી શકે છે, જેથી વિદ્યાર્થીઓને સૂચનાઓ અને સાધનોની ઍક્સેસ મળી શકે જે સ્થાનિક શાળાઓ પ્રદાન કરતી નથી. વિદ્યાર્થીઓને તેમના વિજ્ઞાન મેળાના ઇન્ટરવ્યુ માટે કોચિંગ આપવાની સાથે આ માર્ગદર્શન વિદ્યાર્થીઓની સફળતા માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ હોવાનું દર્શાવવામાં આવ્યું છે.
મોટાભાગના દેશોમાં પ્રાદેશિક વિજ્ઞાન મેળા હોય છે જેમાં રસ ધરાવતા વિદ્યાર્થીઓ મુક્તપણે ભાગ લઈ શકે છે. આ પ્રાદેશિક મેળાઓના વિજેતા વિદ્યાર્થીઓને આંતરરાષ્ટ્રીય વિજ્ઞાન અને એન્જિનિયરિંગ ફેર (ISEF) અને કેનેડા-વ્યાપી વિજ્ઞાન મેળા (CWSF) જેવા રાષ્ટ્રીય મેળાઓમાં મોકલે છે. રાષ્ટ્રીય વિજ્ઞાન મેળા સામાન્ય રીતે ISEF (જે રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય વિજ્ઞાન મેળો છે) અને EUCYS જેવા આંતરરાષ્ટ્રીય મેળાઓ માટે વિજેતાઓને મોકલે છે. હાલમાં, બાયોટેક્નોલોજી કંપની દ્વારા પ્રાયોજિત રેજેનરન સાયન્સ ટેલેન્ટ સર્ચ $250,000 ની શિષ્યવૃત્તિનું ભવ્ય ઇનામ ઓફર કરે છે. 2018 ડોક્યુમેન્ટ્રી સાયન્સ ફેર સ્પર્ધાની ઘટનાક્રમ દર્શાવે છે.
જી.સી.ઇ.આર.ટી., ગાંધીનગર પ્રેરીત જિલ્લા શિક્ષણ અને તાલીમ ભવન, સુરત. જિલ્લા શિક્ષણાધિકારીની કચેરી, સુરત અને શાળા વિકાસ સંકુલ – ૫ દ્વારા આયોજીત વિજ્ઞાન પ્રદર્શન-૨૦૨૩ (વેદવ્યાસ સંકુલ – ૫) આયોજન ગજેરા વિદ્યાભવન, ઉત્રાણ ખાતે કરવામાં આવ્યું હતું. જેમાં ૮૦ કરતા પણ વધારે કૃતિઓ બાળકો દ્વારા રજૂ કરવામાં આવી અને પોતાની કૌશલ્ય શૈલી લોકો સમક્ષ રજૂ કરી અને ગણિત વિજ્ઞાન મેળાનું સુંદર આયોજન કરવામાં આવ્યું. આ કાર્યક્રમમાં મહેમાન તરીકે ડૉ. જનકસિંહ રાઠોડ કે જેઓ કૃષિ વિજ્ઞાન કેન્દ્રના સિનીયર સાયાન્તીસ્ત, પ્રો. કે. સી. પોરિયા, H.O.D. Physics Department, VNSGU, સુરત, ડૉ. ચેતન આર. પટેલ, પ્રો. SVNIT, સુરત, ડૉ. વિનોદભાઈ, પ્રો. CDC, VNSGU, સુરત હાજરી આપી કાર્યક્રમને સફળ બનાવ્યો હતો. પ્રદર્શનમાં પધારેલ તમામ બાળ વૈજ્ઞાનીકો તથા માર્ગદર્શક શિક્ષકોને અભિનંદન આપવામાં આવ્યા. સાથે સાથે દરેક વિદ્યાર્થી/સમાજ વિજ્ઞાન પ્રતિ જાગૃત્ત થાય અને જીવનમાં વૈજ્ઞાનિક અભિગમને અપનાવે તેવા પ્રેરણાદાયક વક્તવ્યો રજુ કરવામાં આવ્યા. પસંદ થયેલ કૃતિઓને ટોફી અને પ્રમાણપત્ર આપી સન્માનિત કરવામાં આવી હતી.
