દર વર્ષે ૪ ફેબ્રુઆરીના રોજ વિશ્વ કેન્સર દિવસ મનાવવામાં આવે છે. આ દિવસનો મુખ્ય હેતુ કેન્સર વિશે જાગૃતિ ફેલાવવી, રોગની અસરો અને રોકવાના ઉપાયો વિશે લોકોને જાણકારી આપવી, તથા રોગથી પીડિત લોકોને સહારો અને આશા આપવી છે. ગુજરાત અને ભારતમાં કેન્સરના દરમાં વધારો થઈ રહ્યો છે, જેમાં સ્તન કેન્સર, મુખનળીનો કેન્સર, ગર્ભાશયનો કેન્સર, અને ફેફસાનો કેન્સર સામેલ છે.
કેન્સર શું છે?
કેન્સર એ શરીરમાં કોષોની અનિયંત્રિત વૃદ્ધિને કારણે થતો રોગ છે. જ્યારે કોષો ડીએનએમાં ફેરફાર (મ્યુટેશન)થવાથી સામાન્ય કાર્ય કરતા અટકી જાય છે અને ટ્યુમર બનાવે છે, ત્યારે તે શરીરના અન્ય ભાગોમાં પણ ફેલાઈ શકે છે. કેન્સર ૧૦૦થી વધુ પ્રકારના હોય છે, જેમાંના કેટલાક જીવનઘાતક હોય છે.
કેન્સરના કારણો
- તમાકુ અને ગુટખા જેવા નશાકારક પદાર્થોનો વપરાશ.
- અસ્વાસ્થ્યકર ખોરાક (પ્રોસેસ્ડ ફૂડ, લાલ માંસ).
- મોટાભાગની શારીરિક પ્રવૃત્તિનો અભાવ.
- જીનેટિક (પરિવારમાં કેન્સરનો ઇતિહાસ).
- પર્યાવરણીય પ્રદૂષણ અને રસાયણોનો સંપર્ક.
કેન્સરના લક્ષણોને ઓળખો
સમયસર ચેકઅપ કરાવવાથી કેન્સરની શરૂઆતમાં જ ચિકિત્સા શક્ય છે. નીચેના લક્ષણો દેખાય તો તુરંત ડૉક્ટરની સલાહ લો:
- લાંબા સમય સુધી ખાંસી અથવા ગળામાં ઘાંટપણ.
- અણધારી વજનઘટાડો અથવા ભૂખનો અભાવ.
- ચામડી પર નવા તિલ અથવા ફોલ્લીઓની ઉત્પત્તિ.
- સ્તન અથવા અન્ય અંગોમાં ગાંઠની શંકા.
કેન્સરને રોકવાના ઉપાયો
- તમાકુ અને દારૂથી દૂર રહો: ધૂમ્રપાન અને ગુટખા કેન્સરનું મુખ્ય કારણ છે.
- સંતુલિત આહાર: ફળો, શાકભાજી, અને ફાઇબરયુક્ત ખોરાક ખાઓ.
- નિયમિત વ્યાયામ: દિવસમાં ૩૦ મિનિટ ચાલવું અથવા યોગાસન કરો.
- સનસ્ક્રીન અને UV કિરણોથી સુરક્ષા: ધૂપમાં જતી વખતે ચામડીને ઢાંકો.
- ટીકાકરણ: HPV વેક્સિન (ગર્ભાશયના કેન્સરની રોકવાના).
સમયસર ચિકિત્સા અને આધુનિક તકનીકો
આજે કેન્સરની ચિકિત્સામાં કિમોથેરાપી, રેડિયેશન, ઇમ્યૂનોથેરાપી, અને ટાર્ગેટેડ થેરાપી જેવી પદ્ધતિઓ ઉપલબ્ધ છે. જલ્દી ડિટેક્શનથી સારવારની સફળતાની શક્યતા ૯૦% સુધી વધે છે!
વિશ્વ કેન્સર દિવસ ૨૦૨૫નો થીમ: “United By Unique “
આ થીમનો ઉદ્દેશ્ય લોકોને એ સમજવાનો છે કે કેન્સરને ફક્ત સારવારથી જ નથી હરાવી શકાતું પરંતુ તે એક એવી લડાઈ છે જે લોકો સાથે મળીને લડવી પડશે અને તેને મૂળમાંથી નાબૂદ કરવી પડશે. આ થીમ એ મુદ્દા પર ભાર મૂકે છે કે દરેક વ્યક્તિ કેન્સર સામેની લડાઈમાં યોગદાન આપી શકે છે.
કેન્સર એ લાઈલાજ નથી. જાગૃતિ, સમયસર પગલાં, અને આધુનિક દવાઓથી આ રોગને હરાવી શકાય છે. વિશ્વ કેન્સર દિવસે આપણે પ્રતિજ્ઞા લઈએ:
“હું જાગૃત થઈશ, જોખમ ઘટાડીશ, અને જરૂરમંદોની મદદ કરીશ.”
